Podstawowym wyróżnikiem tego rodzaju spółek jest fakt, że źródło finansowania spółki stanowi kapitał wniesiony przez wspólników w formie akcji. Akcje te mogą być notowane, a więc kupowane i sprzedawane na giełdzie, co stanowi o wyjątkowości tego typu spółki.
W rozważaniach o tej formi działalności należy napierw wyjaśnić istotę akcji, z których pochodzi kapitał takiej spółki. Akcją nazywamy papier wartościowy, potwierdzający udział właściciela w kapitale spółki i dający prawo do udziału w jej zyskach czy pobierania dywidend, a także prawo głosu na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy. Kapitał początkowym, wymagany obecnie do założenia spółki wynosi minimalnie 100 tysięcy złotych. Może mieć wiele źródeł finansowania – zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych, w tym szczególnie środki pochodzące ze sprzedaży akcji i obligacji oraz z zaciągniętych kredytów.
Spółka akcyjna jest spółką kapitałową kumulująca kapitały wielu osób lub firm. Co prawda do założenia spółki akcyjnej wymagana jest tylko jedna osoba (z wyłączeniem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością), to jest ona przeznaczona zdecydowanie do zebrania kapitału wielu akcjonariuszy. W tego typu działalności niezwykle ważny jest ilościowy podział akcji pomiędzy jej członków. Teoretycznie bowiem właściciel 50 procent akcji posiada tym samym tak zwany „kontrolny pakiet akcji”, który uprawnia go do praktycznego decydowania o działalności spółki.
Spółka ta posiada swoje organy, przede wszystkim, jest to zarząd. Powołany jest na maksymalnie 5 lat, reprezentuje spółkę na zewnątrz i prowadzi jej sprawy, kieruje nią. Członkowie zarządu mogą być powoływani na kolejne kadencje. Innym organem jest rada nadzorcza, składająca się z minimum 3 członków (w spółkach publicznych minium 5), powoływanych i odwoływanych przez kolejny organ – zgromadzenie akcjonariuszy. Rada nadzorcza podejmuje podstawowe decyzje strategiczne oraz dotyczące inwestycji. I na koniec – walne zgromadzenie, które zatwierdza niektóre z tych decyzji. Kluczem do głosowania jest tu zasada, że każda akcja ma 1 głos, co przesądza o tak znaczącej roli udziałowców z „pakietem kontrolnym”.
Wśród najważniejszych korzyści, wynikających z prowadzenia spółki akcyjnej, wymienić można choćby łatwość kumulacji kapitału oraz proste metody pozyskiwania kapitału w trakcie trwania działalności – poprzez emisję akcji, obligacji i innych instrumentów finansowych. Wskazuje się tu także brak odpowiedzialności akcjonariuszy za zobowiązania spółki oraz łatwe sprawdzenie wiarygodności spółki przez potencjalnych kontrahentów, związane z jawnością danych finansowych spółki.
By jednak to osiągnąć, należy przebić się przez bardzo drogi, skomplikowany i czasochłonny proces rejestracji, sprostać także dużym wymaganiom formalnym, dotyczącym działalności spółki. Taka forma działalności zobowiązuje także do kosztownego prowadzenia pełnej księgowości, stwarza też konieczność zatrudniania specjalistycznej obsługi prawnej, finansowej i zarządczej.